Waziri wa Elimu ashuhudia utiaji saini wa azimio la Dar es Salaam “Kuwekeza kwa Watu Kujenga Uchumi Ulio na Tija, Jumuishi na Ustahimilivu”

 Waziri wa Elimu na Elimu ya Ufundi, Dkt. Reda Hegazy ameshuhudia utiaji saini wa taarifa ya Mkutano wa Wakuu wa Nchi za Afrika kuhusu Rasilimali watu 2023 nchini Tanzania yenye kichwa cha habari “Kuwekeza kwa watu kujenga uchumi wenye tija, jumuishi na imara”.

Awali, Marais wa Nchi na Wakuu wa Serikali walioshiriki katika mkutano huo walimshukuru na kumpongeza Mheshimiwa Dkt. Samia Suluhu Hassan, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa utetezi wake kwa suala hilo na kuandaa mkutano huu muhimu wa kujadili vipaumbele vya sera, changamoto, malengo muhimu na ahadi za kuwekeza kwa watu, hasa katika kujifunza, ujuzi, afya na ubunifu ili kufikia gawio la idadi ya watu kwa nchi kwa ukamilifu, wakipongeza msaada wa Benki ya Dunia na washirika wengine wa maendeleo kutekeleza Ajenda ya 2063: Afrika, na Ajenda ya 2030 ya Maendeleo Endelevu, ili kufikia ustawi bora kwa watu wa Afrika.

Azimio hilo lilijumuisha makubaliano ya kuzingatia azimio la Dar es Salaam juu ya Mkutano wa Wakuu wa Nchi za Afrika wa Rasilimali watu wakati wa kuweka kipaumbele hatua za serikali na washirika wa maendeleo katika miaka ijayo juu ya uwekezaji wa mitaji ya binadamu, kutambua kuwa vipaumbele vya kuwekeza na kulinda mtaji wa binadamu itakuwa muhimu katika kujenga uchumi wenye tija, jumuishi na wenye nguvu zaidi.

Pia ni pamoja na kutambua kwamba kuwekeza kwa watu ni muhimu kwa kujenga ukuaji endelevu, wenye nguvu na wa umoja barani Afrika, na kwamba kuwekeza katika mtaji wa binadamu ili kuboresha matokeo ya baadaye ya kijamii na kiuchumi kupitia elimu bora, ujuzi, kazi, huduma za afya na lishe ni muhimu kumaliza umaskini uliokithiri na kuunda jamii zaidi za umoja.

Azimio la Dar es Salaam lilithibitisha kuwa mtaji wa binadamu unajumuisha mali kama vile elimu, ujuzi, afya, maji safi na salama na usawa wa kijinsia, ambayo ni muhimu kwa maendeleo katika nchi za Afrika na ina jukumu muhimu katika kubadilisha uchumi wa Afrika, kutambua kwamba Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara ina alama ya chini kati ya mikoa yote ya Dunia kwenye Index ya Rasilimali watu ya Benki ya Dunia, kipimo ambacho huamua mchango wa afya na elimu kwa uzalishaji wa kizazi kijacho cha wafanyakazi, na kutambua kwamba licha ya matokeo bora katika upatikanaji wa kaya, Kuishi kwenye huduma za afya, mahudhurio ya shule, vifaa na zana za kuboresha ubora wa maisha, lengo la Rasilimali watu na ubora wa maisha bado liko nyuma, haswa katika muktadha wa migogoro mingi inayokabili ulimwengu.

Pia alisisitiza kuwa maendeleo ya mtaji wa binadamu Barani Afrika yanahitaji mipango na ufadhili ulioratibiwa kwa upana, pamoja na juhudi za nguvu za kuongeza wingi, ufanisi na athari za uwekezaji kwa watu, kwa kuzingatia hitaji la haraka la kushughulikia mageuzi ya sera za maendeleo na uvumbuzi wa taasisi kwa kuzingatia utekelezaji wenye nguvu, utakawawezesha vijana wa Afrika kukua katika afya bora na kuwapa ujuzi, ujuzi na uwezo sahihi wa kushindana katika uchumi wa ulimwengu wa digital, pamoja na haja ya kuongeza fedha zinazohitajika. Kutekeleza mipango ya utekelezaji wa sera za kikanda na nchi na ujifunzaji wa nchi, kutambua umuhimu wa kushughulikia matatizo yanayohusiana na maendeleo ya Rasilimali watu ili kuboresha uwezo wa bara, kushughulikia changamoto za maendeleo ya mtaji wa binadamu, na kutumia fursa zinazotolewa.

Azimio la Dar es Salaam limebainisha kuwa ili kuwekeza katika mtaji wa binadamu, ni lazima dhamira iwekwe katika kufuatilia ajenda ya Umoja wa Afrika ya mwaka 2063, kwa lengo jipya la kuunganisha gawio la idadi ya watu kwa kuzingatia hasa elimu, kazi nzuri na ajira, hifadhi ya jamii na ulinzi, afya na lishe, pamoja na uwezeshaji wa wanawake na vijana.

Katika muktadha huo, Wakuu wa Nchi na Serikali wa Afrika wanaoshiriki katika Mkutano huo waliahidi, kupitia Azimio la Dar es Salaam, kutoa kipaumbele katika maendeleo ya elimu na ujuzi, kwa kutambua kuwa elimu bora na ukuzaji ujuzi ni nguzo muhimu ya maendeleo ya mitaji ya binadamu, na kujitolea kuongeza uwekezaji katika mifumo ya elimu, kuanzia elimu ya awali ya utotoni hadi elimu ya juu na mafunzo ya ufundi, kuhakikisha upatikanaji sawa na kuboresha matokeo ya kujifunza, kuweka kipaumbele kwa maendeleo ya ujuzi wa msingi na husika kwa siku zijazo za kazi, ujasiriamali na uvumbuzi, na kukuza Utamaduni wa kujifunza maisha yote, hivyo kujitolea kuongeza upatikanaji na uwezo na kuhakikisha elimu bora na pia kupunguza umaskini wa kujifunza kwa angalau robo na 2030 na kuboresha viwango vya kusoma na kuandika kufikia 75% na 2030.

Pia waliahidi kukuza afya na ustawi kwa kuwekeza katika mifumo bora, inayoweza kupatikana na ya bei nafuu ya huduma za afya, kwa kuzingatia maisha ya watoto, huduma za afya za kuzuia, huduma za msingi za afya, kupunguza vifo vya mama, watoto wachanga, watoto wachanga na watoto, kushughulikia mzigo wa magonjwa ya kuambukiza, magonjwa yasiyo ya kuambukiza, masuala ya afya, na kukuza ustawi wa jumla wa Waafrika wote. Ifikapo mwaka 2030, pia imedhamiria kupunguza vifo vya akina mama wajawazito hadi 70 kwa kila vizazi hai 100,000 na vifo vya watoto chini ya miaka mitano hadi 25 kwa kila vizazi hai 1,000 na udumavu kwa asilimia 40 katika nchi za Afrika ifikapo mwaka 2030.

Kuhusu uwezeshaji wa wanawake na wasichana, Azimio hilo lilisisitiza umuhimu wa usawa wa kijinsia na uwezeshaji wa wanawake na wasichana katika maendeleo ya mitaji ya binadamu, dhamira ya kuondoa vikwazo vinavyowazuia wanawake na wasichana kupata elimu, huduma za afya na fursa za kiuchumi, na kukuza sera na mipango inayosaidia ujumuishwaji wa binadamu, maendeleo ya uongozi, na ujasiriamali kwa wanawake na wasichana, pamoja na ahadi ya kuongeza upatikanaji wa elimu ya sekondari na ya juu kwa angalau wasichana milioni 20 wa ziada Barani Afrika ifikapo mwaka 2030. Ili kufikia asilimia 40 ya wasichana wenye umri wa miaka 15 kupokea dozi zilizopendekezwa za chanjo ya virusi vya homa ya ini ifikapo mwaka 2025, na kupunguza mimba za utotoni kwa nusu ifikapo mwaka 2030.

Katika kukuza ajira na fursa za kiuchumi, Azimio la Dar es Salaam lilisisitiza uelewa wa haja ya kujenga mazingira wezeshi ya kutengeneza nafasi za ajira na fursa za kiuchumi, dhamira ya kutekeleza sera zinazovutia uwekezaji wa ndani na nje, kukuza ujasiriamali, na kuwezesha ukuaji wa makampuni madogo na ya kati, kusisitiza kutanguliza sekta zenye uwezo mkubwa wa kutengeneza ajira, kama vile kilimo, nishati mbadala, teknolojia ya kidijitali, na viwanda, na kujitolea kutoa mafunzo ya ujuzi kwa watu milioni 19 zaidi kupata ujuzi wa digital kwa ajira kufikia mwaka 2030 na lengo la uandikishaji wa jumla katika elimu ya juu ya asilimia 20.

Kuhusu kuhakikisha ulinzi wa kijamii na ujumuishaji wa kijamii, Azimio lilisisitiza umuhimu wa mifumo ya ulinzi wa jamii kulinda watu walio katika mazingira magumu zaidi, kujitolea kuendeleza nyavu kamili za usalama wa kijamii, ikiwa ni pamoja na bima ya kijamii, upatikanaji wa makazi bora, maji safi, usafi wa mazingira na umeme, kuweka kipaumbele kuingizwa kwa watu wenye ulemavu, wakimbizi na watu waliohamishwa ndani, na kuhakikisha kuwa hakuna mtu anayeachwa nyuma.Katika suala hili, Azimio lilithibitisha ahadi kwamba nchi zote za bara zinapaswa kuwa na rekodi nzuri ya kijamii ifikapo 2030.

Katika kukuza utafiti na uvumbuzi, tamko hilo lilisisitiza kutambua jukumu la utafiti na uvumbuzi katika kuendeleza maendeleo ya mtaji wa binadamu, kukuza mazingira wezeshi ya utafiti wa kisayansi, uhamishaji wa teknolojia na uvumbuzi, kuhimiza ushirikiano kati ya wasomi, viwanda na serikali, kuwekeza katika miundombinu ya utafiti na maendeleo na kuimarisha ujasiriamali na mazingira ya uvumbuzi ili kuendesha ukuaji endelevu na uumbaji wa kazi.

Kuhusu uhamasishaji wa rasilimali na ushirikiano, Azimio la Dar es Salaam lilisisitiza dhamira ya kuhamasisha rasilimali za ndani, kuongeza uwekezaji wa umma na binafsi, kufaidika na msaada wa kimataifa, kuimarisha ushirikiano kati ya serikali, mashirika ya kimataifa, asasi za kiraia, sekta binafsi na wasomi kuendesha hatua na ushirikiano wa maarifa, pamoja na kujitolea kuongeza rasilimali za ndani kuelekea matokeo ya mtaji wa binadamu kwa 3% kwa jumla.

Kuhusu lengo hilo, Azimio lilitoa wito wa kuongezeka kwa msaada kwa bara hilo ili kujijenga vizuri zaidi baada ya mgogoro uliosababishwa na janga la COVID-19 na migogoro mingine mingi, na pia ilithibitisha kutambua jukumu lililofanywa na washirika wa maendeleo wa nchi mbili na wa kimataifa, pamoja na sekta binafsi, mashirika ya kiraia, mizinga ya kufikiri na wasomi ambao wana jukumu la kuwekeza katika watu wa Afrika, na kuwataka kutafuta kuunganisha msaada wote na mipango na mikakati ya maendeleo ya kitaifa juu ya mtaji wa binadamu.

Kutokana na hali hiyo, Azimio la Dar es Salaam limewataka wadau wa maendeleo kuongeza fedha na msaada wa kiufundi kwa ajili ya mipango ya maendeleo ya mitaji ya binadamu kwa asilimia 5 kwa ujumla.